Sinh học 9 Bài 54: Ô nhiễm môi trường

1. Tóm tắt lý thuyết

1.1. Định nghĩa

- Ô nhiễm môi trường là hiện tượng môi trường bị bẩn, đồng thời các tính chất vật lí, hoá học, sinh học của môi trường bị thay đổi, gây tác hại tới đời sống của con người và các sinh vật khác.

Nghành công nghiệp gây ô nhiễm môi trường

- Nguyên nhân: Ô nhiễm chủ yếu do con người gây ra. Ngoài ra, ô nhiễm còn do một số hoạt động của tự nhiên: núi lửa phun trào, lũ lụt, thiên tai, …

Lũ lụt gây ô nhiễm môi trường

1.2. Các tác nhân gây ô nhiễm chủ yếu

a. Ô nhiễm không khí

+ Ô nhiễm do các chất khí CO, SO2, CO2, NO2, … và bụi thải ra từ các hoạt động đốt cháy nhiên liệu dùng trong công nghiệp và sinh hoạt.

Ô nhiễm không khí

b. Ô nhiễm do hoá chất bảo vệ thực vật và chất độc hóa học

- Các chất bảo vệ thực vật như: thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ … bên cạnh hiệu quả làm tăng năng suất cây trồng còn có tác động bất lợi tới toàn bộ hệ sinh thái, ảnh hưởng tới sức khỏe con người.
Các chất độc hại được phát tán và tích tụ 

• Hóa chất (dạng hơi) → nước mưa → đất → tích tụ trong đất → ô nhiễm mạch nước ngầm.  
• Hóa chất (dạng hơi) → nước mưa → ao, hồ, sông suối, biển → tích tụ trong nước.   
• Hóa chất còn bám và ngấm vào cơ thể sinh vật.

c. Ô nhiễm chất phóng xạ

- Nguyên nhân: Từ chất thải các công trường khai thác chất phóng xạ, các nhà máy điện nguyên tử và các vụ thử vũ khí hạt nhân.

Ô nhiễm phóng xạ từ chất thải chưa qua xử lí thải trực tiếp ra môi trường của các nhà máy, xí nghiệp

Hậu quả do ô nhiễm phóng xạ: Gây bệnh, tật ở người bị nhiễm chất phóng xạ

d. Ô nhiễm các chất thải rắn

- Chất thải được thải ra từ quá trình sản xuất và sinh hoạt.

• Các chất thải công nghiệp như đồ cao su, đồ nhựa, giấy, dụng cụ kim loại, đồ thủy tinh, tro xỉ …
• Các chất thải từ hoạt động nông nghiệp chủ yếu là rác thải hữu cơ như thực phẩm hư hỏng, lá cây …
• Chất thải từ hoạt động xây dựng gồm có đất, đá, vôi, cát …
• Hoạt động y tế thải ra bông băng bẩn, kim tiêm …
• Các gia đình thải ra nhiều loại rác như nilon dùng đựng đồ và gói thức ăn, thức ăn thừa …

Ô nhiễm do rác thải sinh hoạt.

e. Ô nhiễm do các sinh vật gây bệnh.

- Bên cạnh nhiều nhóm sinh vật có ích, nhiều nhóm sinh vật gây bệnh cho người và các sinh vật khác.
- Nguồn gốc: chủ yếu do các chất thải như phân, rác, nước thải sinh hoạt, xác chết của sinh vật, nước và rác thải từ các bệnh viện … không được thu gom và xử lí đúng cách → gây bệnh cho người và động vật. 

+ Một số bệnh do sinh vật gây ra

• Bệnh sốt rét.
• Bệnh tả, lị, giun sán.

+ Nguyên nhân do thói quen ăn uống, sinh hoạt của con người: ăn gỏi, ăn tía, ngủ không mắc màn …

Ô nhiễm do sinh vật gây bệnh ở động vật