Hoá học 10 Bài 36: Tốc độ phản ứng hóa học

1. Tóm tắt lý thuyết

1.1. Khái niệm về tốc độ phản ứng hóa học

Tốc độ phản ứng là độ biến thiên nồng độ của một trong các chất phản ứng hoặc sản phẩm trong một đơn vị thời gian.$\overline{v}=\frac{\Delta C}{t}=\frac{C_t-C_S}{t}$

Ví dụ: Cho phản ứng : Br2 + HCOOH → 2HBr + CO2

Lúc đầu nồng độ Br2 là 0,025 mol/l,  sau 50 giây phản ứng nồng độ Br2 là 0,02 mol/l.

Tốc độ trung bình của phản ứng trong khoảng thời gian 50 giây tính theo Br2 là?

$\overline{v}=\frac{\Delta C}{t}=\frac{0,025-0,02}{50}={1.10}^{-4}\frac{mol}{l.s}$

1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng

a) Nồng độ

Cách tiến hành: Các em quan sát các thao tác tiến hành thí nghiệm CH3COOH tác dụng với CaCO3 (vỏ trứng) sau:

Hiện tượng: Cốc (1) có nồng độ cao hơn, lượng khí tạo ra sớm hơn và nhiều hơn Cốc (2)

Kết luận: Khi tăng nồng độ chất phản ứng, tốc độ phản ứng tăng.

b) Áp suất

Áp suất ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng khi phản ứng đó có chất khí

Khi tăng áp suất, nồng độ chất khí tăng theo, nên tốc độ phản ứng tăng

Ứng dụng dễ thấy nhất là Nồi áp suất khiến cho đồ ăn chín với thời gian ít hơn, tức là tốc độ tăng.

c) Nhiệt độ

Cách tiến hành: Các em quan sát các thao tác tiến hành thí nghiệm CH3COOH tác dụng với CaCO3 (vỏ trứng) sau:

Hiện tượng: Cốc (1) có nhiệt độ cao hơn, lượng khí tạo ra sớm hơn và nhiều hơn Cốc (2)

Kết luận: Vậy khi tăng nhiệt độ, tốc độ phản ứng tăng

d) Diện tích tiếp xúc

Cách tiến hành: Các em quan sát các thao tác tiến hành thí nghiệm CH3COOH tác dụng với CaCO3 (vỏ trứng) sau:

Hiện tượng: Cốc (1) có diện tích tiếp xúc lớn hơn, lượng khí tạo ra sớm hơn và nhiều hơn Cốc (2)

Kết luận: 

+ Chất rắn có kích thước hạt nhỏ thì tổng diện tích bề mặt tiếp xúc với chất phản ứng sẽ lớn hơn so với chất rắn có kích thước hạt lớn hơn, nên phản ứng xảy ra nhanh hơn.

+ Vậy đối với phản ứng có chất rắn tham gia, khi diện tích bề mặt của nó tăng, tốc độ phản ứng tăng .

e) Chất xúc tác

Cách tiến hành: Các em quan sát các thao tác tiến hành thí nghiệm phản ứng phân hủy H2O2 có xúc tác sau:

Hiện tượng: Phản ứng phân hủy Oxi già: 2H2O2 →  O2  +  2H2O . Khi cho bột MnO2 vào phản ứng xảy ra nhanh hơn.

Kết luận: Chất xúc tác là chất làm tăng tốc độ phản ứng, nhưng còn lại sau khi phản ứng kết thúc.

1.3. Ý nghĩa thực tiễn của tốc độ phản ứng

Các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng được vận dụng nhiều trong đời sống và sản xuất.

Để sản xuất được nhiều amoniac người ta phải dùng chất xút tác, tăng nhiệt độ và thực hiện phản ứng ở áp suất cao.

Thực phẩm nấu trong nồi áp suất chóng chín hơn ở áp suất thường

Than muốn cháy dễ thì đục các lỗ tròn để diện tích tiếp xúc với oxi tăng.